Home » Historie

Historie

De historie en de ontstaansgeschiedenis van de stichting De Schakels met daarna de lange geschiedenis van de Thomassen bedrijven in Rheden:

De Schakels

De Culturele Commissie van de N.V. Motorenfabriek Thomassen organiseerde na de Tweede Wereldoorlog jaarlijks uitjes voor de gepensioneerden. Tijdens één van deze uitstapjes werden de voorbereidingen getroffen om een eigen club op te zetten. Het was op 10 juni 1952 toen Herman van den Bosch als 77-jarige gepensioneerde werknemer meeging met een tochtje naar de Hoge Veluwe. In de touringcar begon hij bestuursleden te ronselen voor een nog op te zetten club voor gepensioneerden. Met succes, want op 1 juni 1953 richtte hij samen met C. Gienow en C. van Veen de Club Gepensioneerden van Thomassen op. Het doel van deze vereniging was om de onderlinge contacten te behouden en de band met Thomassen in stand te houden. De animo voor de vereniging was groot. 57 oud-werknemers werden direct na de oprichting lid.

In de beginjaren bedroeg de contributie 5 cent per week per lid en ook de directie droeg haar steentje bij door dat bedrag te verdubbelen. Er werd jaarlijks een uitstapje georganiseerd. Het begon met een klein bustochtje, maar in de loop der jaren werden die tochten steeds langer en werd er zelfs een etentje aan toegevoegd. In die tijd waren de uitstapjes heel bijzonder, omdat men niet gewend was te reizen. Lang niet iedereen beschikte over een auto en voor het openbaar vervoer was vaak geen geld. Het jaarlijkse uitje werd zo’n succes, dat er op een gegeven moment meer dan 150 mensen meegingen, wat tot organisatorische problemen leidde. Ook de kosten stegen de pan uit. De directie sprong bij door vanuit het Mijnlieff-fonds extra steun te bieden. De organisatie ontdekte ook een nieuwe formule: Het bootreisje. De gezelligheid vierde hoogtij. Grote tochten werden gemaakt over de Waal en de Rijn. Jaren daarna werden er weer bustochten georganiseerd met bestemmingen als Ouwehands dierenpark en het Dolfinarium.

Na de opsplitsing van Thomassen in zelfstandige eenheden, bleven drie bedrijven De Schakels, zoals de club zich zelf ging noemen, financieel steunen. Deze bijdragen waren echter niet genoeg om nog langer jaarlijks een activiteit te organiseren. Als alternatief wordt er nu jaarlijks een contactmiddag georganiseerd, waar men elkaar onder het genot van een hapje en een drankje kan ontmoeten, oude herinneringen kan ophalen en plannen voor de toekomst kan bespreken. Ook blijft de interesse van de gepensioneerden in de gang van zaken bij de voormalige werkgevers groot.

In 1989 begon Eddy Krabbenbos met een nieuwsbrief. De Nieuwsbrief, zoals de naam simpelweg is, verschijnt elk kwartaal en is tegenwoordig de belangrijkste activiteit van De Schakels. Menig lid-donateur van De Schakels, maar ook veel werknemers van de uit het oude Thomassen voortgekomen bedrijven, kijken er elk kwartaal weer naar uit. In het meer dan twintig pagina’s tellende blad staan naast actuele ontwikkelingen binnen de bedrijven ook anekdotes en historische verhalen. Verhalen die natuurlijk allemaal geënt zijn op het roemruchte verleden van Thomassen. Ook komen regelmatig donateurs van De Schakels aan het woord met een verhaal over het werkverleden of huidige interessante bezigheden. De redactie staat onder leiding van Ab Boersma, die behalve hoofd- en eindredacteur ook alles in de juiste vorm giet, het blad vorm geeft, klaar maakt voor druk en aflevert aan de drukker.

De Schakels is sinds 23 februari 2000 geen vereniging meer, maar een stichting, waardoor de leden moeten worden aangesproken met “donateur”. Dit komt misschien wat vreemd over, maar formeel komen we daar niet onderuit.

Motorenfabriek Thomassen De Steeg – Thomassen International

Tekst: Jan Huisman, geschreven voor Wikipedia.

Motorenfabriek Thomassen De Steeg was een fabriek in het Gelderse De Steeg die meer dan 100 jaar heeft bestaan. Gedurende die tijd zijn er velerlei machines en motoren ontwikkeld en gebouwd. De onderneming is aan het einde van de 20e eeuw, ondertussen onder de naam Thomassen International, gesplitst in vijf zelfstandige ondernemingen. Drie van deze ondernemingen voeren nog de naam Thomassen als deel van hun bedrijfsnaam.

Ontstaan

Molenaar Willem George Frederik Thomassen (Rheden, 1803 – Linschoten, 1881) had een zoon Geurt (1837), die omstreeks 1885 een smederij en reparatiewerkplaats begon in de Rodenburgstraat in Arnhem. De Rodenburgstraat is in de Tweede Wereldoorlog geheel vernield. De eerste werkzaamheden van het bedrijf hadden te maken met windmolens en met de spoorwegen. Voor het scherpen van molenstenen ontwierp hij een machine, die aan molenaars in heel Nederland geleverd werd. Later werden complete maalinrichtingen aangeboden, vaak voorzien van een stoommachine. In 1892 verhuisde het bedrijf naar een groter pand in de Weerdjesstraat in Arnhem. Als compagnon werd P.W. van Rossum in het bedrijf opgenomen. De naam van het bedrijf was toen Thomassen en Co. In 1893 werd een neef van Geurt Thomassen, Willem George Frederik (Frits) Thomassen (1879), opgenomen. Ook neef Gerrit (de broer van Frits) kwam in dienst van het bedrijf.

Producten

Motoren

Begonnen met de verkoop van Engelse “National” motoren, ontwikkelde Thomassen eigen gas- benzine- en dieselmotoren. De eerste motor werd in 1896 geproduceerd, de laatste in 1982. Vermogens gingen van 0,5 tot 3000 pk. Thomassen heeft samengewerkt met het Deense Frichs en met Stork.

Gasgeneratoren

Om te voldoen aan de vraag naar brandstofgas voor gasmotoren ging Thomassen gasgeneratoren van het merk Simplex (Engels) en later Pierson (Nederlands, geproduceerd in Frankrijk) leveren. Thomassen ontwikkelde ook een eigen gasgenerator. In de oorlogsjaren 40-45, toen er geen benzine te krijgen was, werd dit product weer populair. De motoren zogen het gas zelf aan, vandaar de naam zuiggasgenerator.

Zuigercompressoren

Thomassen begon met het ontwikkelen van zuigercompressoren voor de Bataafse Petroleum Maatschappij (BPM, later Shell). De eerste compressor werd in 1921 afgeleverd. De productie van zuigercompressoren is zeer succesvol gebleken en vindt nog steeds plaats. De grootste compressoren nemen een vermogen op van meer dan 13.000 kW. Thomassen heeft een licentiehouder voor de zuigercompressoren in Japan; Mitsui Engineering & Shipbuilding. Er zijn meer dan 1500 compressoren afgeleverd.

Centrifugaalcompressoren

Op basis van een licentie, verkregen van Carrier (later Elliott) bouwde Thomassen zeer succesvol centrifugaalcompressoren voor de olie- en gasindustrie. Deze compressoren werden gemaakt voor de hoogste drukken die nodig zijn in kraakinstallaties of bij het werk op olie- en gasvelden die onder hoge druk staan. Wegens verslechtering van de markt trok Elliott in 1988 de licentieovereenkomst in. Howden Thomassen Compressors levert nog wel reservedelen en service voor centrifugaalcompressoren.

Stoomturbines

Eveneens onder licentie van Elliott werden vele kleine stoomturbines gebouwd. Deze eenvoudige stoomturbines spelen een belangrijke rol in de petrochemie, als aandrijvers of noodaandrijvers van pompen en ventilatoren, maar ook wel als startmachines van grote gasturbines. Later verkreeg Thomassen een licentie van General Electric voor het bouwen van grotere stoomturbines die veelal werden ingezet bij warmtekrachtcentrales (WKC) of bij Stoom- en gasturbinecentrales (STEG).

Gasturbines

Thomassen begon in 1958 met het bouwen van Westinghouse gasturbines onder een licentieovereenkomst met Westinghouse. Toen deze overeenkomst wegens de fusie met RSV niet meer mogelijk was verkreeg Thomassen een licentie voor het bouwen van GE (General Electric) gasturbines. Deze overeenkomst heeft tot 1999 geduurd. In totaal heeft Thomassen 263 zware industriële gasturbines (Heavy Duty of HD) afgeleverd in vermogens tussen 11 MW en 125 MW. Vanaf 1985 begon Thomassen met de levering van LM gasturbines. Deze lichte machines voor Land en Marine (LM) zijn afgeleid van vliegtuigstraalmotoren. Hoewel deze machines zelf door GE in Amerika werden gebouwd, was Thomassen verantwoordelijk voor het ontwerp en de bouw van de gehele installatie (“packaging” genoemd), vaak een WKC met een stoomketel, een stoomturbine en een generator. Ook deze productie eindigde in 1999, na het leveren van 38 installaties in vermogens tussen 14 MW en 43 MW. Op de Heavy Duty gasturbines wordt nog steeds service verleend door Thomassen Energy, ondertussen een onderdeel van het Koreaanse Hanwha, en nog steeds gevestigd op het bedrijventerrein in Rheden, Gld. De service op LM-gasturbines is door GE Energy Europe in 2015 verplaatst naar Brindisi, Italië.

Jaknikkers

Met jaknikkers wordt ruwe olie diep uit de bodem omhoog gepompt. Een belangrijk product voor Thomassen. Er zijn heden nog duizenden jaknikkers in bedrijf, vooral in Venezuela en Indonesië. De laatste jaknikker die in Nederland in bedrijf was is in 2014 verhuisd naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. In de jaren negentig werd de productie van deze machines gestaakt.

Tijdlijn

1883 Werkplaats en smederij Geurt Thomassen opgericht in de Rodenburgstraat in Arnhem.
1892 Verhuizing naar de Weerdjesstraat, bedrijfsnaam Thomassen & Co.
1893 Frits Thomassen komt in dienst van het bedrijf.
1896 Eerste gasmotoren “Gelria” en “Insulinde” in eigen beheer ontwikkeld.
1904 Eerste Thomassen zuiggasgenerator geproduceerd.
1906 N.V. Machine- en Motorenfabriek v/h Thomassen & Co opgericht.
1908 Begin van levering Pierson zuiggasgeneratoren.
1910 Thomassen zuiggasmotor met Pierson gasgenerator verwerft in Sint-Petersburg de hoogste onderscheiding. Geurt Thomassen verlaat het bedrijf en begint een eigen nieuw bedrijf G. Thomassen Machine- en Motorenfabriek, gevestigd in de Rozenstraat in Arnhem.
1913 “Thomassenmotor” officieel als merknaam geregistreerd.
1914 Invoering van de 55-urige werkweek. De eerste Thomassen dieselmotor is gereed.
1914 Productie van spinpompen voor de AKU (later Enka Glanzstoff) en militair materiaal voor Artillerie-inrichtingen Hembrug.
1917 Grote order voor motoren voor de Bataafse Petroleum Maatschappij (BPM).
1918 Invoering van de 48-urige werkweek.
1919 Eerste dividend van de N.V. uitgekeerd (6%).
1921 Thomassen ontwerpt en bouwt haar eerste zuigercompressoren, bestemd voor de BPM.
1922 Invoering van de 45-urige werkweek. Verhuizing naar de nieuwe fabriek in Rheden, post De Steeg.
1924 BPM (Shell) neemt een meerderheidsbelang in Thomassen.
1927 Licentieovereenkomst met Ricardo voor de bouw van dieselmotoren.
1928 Levering van de 200e compressor en de 2000e motor.
1929 Ontwerp en bouw van de eerste verticale Thomassen dieselmotor, type VO. Eerste toepassing van een horizontale gasmotorcompressorcombinatie.
1930 Invoering ziektewet; Thomassen houdt eigen ziekenfonds via de afdelingskas. Eerste CAO voor de metaalindustrie getekend.
1933 Bouw van de eerste Thomassen pumping unit (jaknikker). Licentieovereenkomst met Frichs voor de bouw van “snellopende” dieselmotoren.
1934 W.G.F. (Frits) Thomassen wordt directeur van het bedrijf, samen met ir. J.A. Mijnlieff.
1936 De eerste Thomassen snellopende dieselmotor wordt afgeleverd, type 6Fa.
1939 Overlijden van Frits Thomassen. Eerste storting ten behoeve van het W.G.F. Thomassen pensioenfonds. Eerste toepassing van drukvulling op een Thomassen dieselmotor.
1940-45 Productie van zuiggasgeneratoren voor de Nederlandse auto’s. Geheime ontwikkeling van een gasmotorcompressorcombinatie. Clandestien werk voor na de oorlog gaat door. Deel van het Thomassen personeel naar Duitsland afgevoerd voor de “Arbeitseinsatz”. Oprichting van het W.G.F. Thomassen pensioenfonds. Drie Thomassen medewerkers door de Duitsers zonder proces gefusilleerd wegens een staking tegen de Duitse bezetter. Fabriek gedeeltelijk leeggeroofd door de Duitsers; productie gestopt in 1944.
1946 Levering van de eerste V-gasmotorcompressorcombinatie type 4NC aan de BPM. Bouw van de eerste Thomassen bedrijfswoningen aan de Havelandseweg in Rheden.
1947 Levering van de eerste Thomassen scheepsmotor met drukvulling.
1948 Oprichting van de bedrijfsschool. Thomassen machinepark weer compleet. Samenwerkingscontract met Stork voor de bouw van tweetaktdieselmotoren getekend.
1949 Succesvolle proefvaart van dieselelektrische ijsbreker Walvis met drie Thomassenmotoren 6Fa. Bouw van 20 personeelswoningen aan de Havelandseweg in Rheden.
1950 Eerste V-gasmotorcompressorcombinatie 8Nac afgeleverd; naamswijziging van de firma in “N.V. Motorenfabriek ‘Thomassen”.
1951 Levering van de eerste Thomassendieselmotoren type 6Fe voor locomotieven van de NS.
1953 Eerste Thomassen-Stork tweetaktlocomotiefmotor type ST afgeleverd. Oprichting van de vereniging van gepensioneerden “De Schakels”. Thomassen herstelt gratis alle Thomassen motoren die geleden hebben bij de watersnoodramp.
1954 Oprichting van het ir. J.A. Mijnlieff fonds voor Gemeenschappelijke Bijstand. Licentieovereenkomst met Nuovo Pignone voor het bouwen van Thomassen gasmotorcompressoraggregaten in Italië.
1955 Licentieovereenkomst met Carrier International Ltd. voor het bouwen van Elliott centrifugaalcompressoren. Notering van Thomassen aandelen aan de beurs van Amsterdam.
1958 Licentieovereenkomst met Westinghouse voor de bouw van gasturbines.
1960 Thomassen verleent licentie aan Mitsui Engineering & Shipbuilding in Japan voor de bouw van Thomassen zuigercompressoren.
1966 Fusie met Rotterdamse Droogdok Maatschappij en Koninklijke Maatschappij De Schelde (Rijn-Schelde combinatie).
1969 Licentie van Westinghouse beëindigd. Licentie verkregen van General Electric voor het bouwen van zware gasturbines (heavy duty, HD).
1970 Productie van dieselmotoren beëindigd.
1971 Rijn-Schelde fuseert met Verolme (RSV). RSV houdt een minderheidsbelang in Thomassen.
1974 40-urige werkweek ingevoerd.
1982 De laatste gasmotor verlaat de fabriek.
1983 Thomassen levert de eerste GE gasturbine type LM (van luchtvaartturbine afgeleid) in Nederland; oprichting van een LM-serviceshop.
1988 Beëindiging van de licentie van Elliott.
1989 Joint-venture met Stewart & Stevenson voor het “packagen” van LM-gasturbines (TSSI).
1994 Deutsche Babcock verkrijgt 40% van de aandelen.
1996 Deutsche Babcock verkrijgt 100% van de aandelen. Oprichting van de divisie Thomassen Compression Systems (TCS). Thomassen International tekent overeenkomst met General Electric voor de productie van stoomturbines tot 150 MW.
1998 Licenties van GE voor gasturbines beëindigd. Einde van TSSI. De serviceafdelingen voor HD en LM gasturbines worden gehandhaafd.
1999 Aflevering van de laatste door Thomassen gefabriceerde GE gasturbines. Opsplitsing van Thomassen in vijf zelfstandige bedrijven: Thomassen Compression Systems (TCS, compressoren), Babcock Borsig Power Turbine Services (BBP-TS, HD gasturbines), Thomassen Machining (TM, machinale bewerking), GE Aero Services (GE, LM gasturbines) en Facilty Services Haveland (FSH, gebouwen en terreinen).
2000 Oprichting van VBR in Giesbeek (nu VBR Turbine Partners) door enkele medewerkers van Thomassen. Specialiteit: Onderhoud aan LM gasturbines.
2004 Na het faillissement van Deutsche Babcock wordt BBP-TS overgenomen door Calpine (een stroomproducent in de VS), de nieuwe naam wordt TTS (Thomassen Turbine Systems).
2005 TCS, TM en FSH worden ondergebracht bij Citadel Enterprises (Kroymans).
2007 Ansaldo Energia neemt TTS over van Calpine; bedrijfsnaam nu AnsaldoThomassen.
2008 Veranderingen van aandeelhouders:
Howden neemt aandelen TCS over; bedrijfsnaam nu Howden Thomassen Compressors.
Osse Equipment Manufacturing Group neemt aandelen Thomassen Machining over.
2010 Verplaatsing van VBR Turbine Partners naar Elst.
2015 GE verplaatst met Aero Services alle LM activiteiten van Rheden naar Brindisi, Italië.
2018 Thomassen Machining overgenomen door UTB Investments.
2019 Thomassen Machining failliet verklaard; beëindiging van dit deel van Thomassen.
2019 Howden Thomassen Compressors overgenomen door KPS Capital Partners.
2022 AnsaldoThomassen wordt overgenomen door de Hanwha Group uit Korea en de naam is veranderd in Thomassen Energy.